Turkish Journal of
GERIATRICS

Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü Beytepe Ankara Son on yılda, yaşlanma ve biliş alanında, iki farklı bellek türüne ilişkin yaş farklılıkları üzerine odaklanılmıştır. Bunlar: örtük ve açık bellektir. Bu araştırmada, yaş (20-27 yaş / 65 yaş ve üstü), kodlama (fiziksel / semantik) ve test türünün (örtük / açık bellek) bellek performansı üzerindeki etkileri test edilmiştir. Araştırmaya toplam 96 denek (48 kadın, 48 erkek) katılmıştır. Deneyin ilk aşaması olan çalışma aşaması boyunca, katılımcılar hedef kelimeleri algısal (fiziksel kodlama) ve kavramsal (semantik kodlama) olarak kodlamışlardır. Çalışma aşamasının ardından ara faaliyet aşaması gelmiştir. Son olarak test aşamasında, örtük bellek bir kelime kökü tamamlama testi ile açık bellek ise anlamsal ipucuyla hatırlama testi ile ölçülmüştür. Ölçümlerin değerlendirilmesinde varyans analizi ve Tukey testi teknikleri kullanılmıştır. İstatistik analizler sonucunda yaş ve kodlama türü değişkenlerinin temel etkisi ile, yaş ve kodlama, yaş ve test türü, kodlama ve test türü değişkenleri ile yaş, kodlama ve test türü değişkenlerinin ortak etkisi anlamlı bulunmuştur. Buna göre, genç yetişkinlerde anlamsal kodlama etkili olurken, ileri yaşlılarda anlamsal kodlama bozulmuş buna karşın fiziksel kodlama korunmuştur. Her iki bellek testinde (örtük ve açık bellek testleri) de ileri yaşlı grup, fiziksel kodlama koşulunda, semantik kodlama koşulundakinden daha yüksek performans göstermiştir. Araştırma bulguları, örtük ve açık bellekteki yaşa bağlı değişikliklerin açıklanmsaında, farklı kodlama türlerinin doğurguları bağlamında tartışılmıştır. Bu doğrultuda olarak, bilgilerin farkında olmadan hatırlanması şeklinde tanımlanan örtük belleğin, bilişsel yaşlanma alanındaki önemi vurgulanmıştır. Keywords : Yaşlanma, Örtük bellek, Açık bellek, Bilgi İşleme düzeyi