Turkish Journal of
GERIATRICS

Ankara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesi, ANKARA Son yıllarda insanda yaÅŸlılığın ne zaman ortaya çıktığı soruları daha sık gündeme gelmeye baÅŸlamıştır. Bu ilginin temelinde, yaÅŸlı nüfusun son dönemlerde artış göstermesinin de kuÅŸkusuz önemli bir payı vardır. Bu çalışmanın amacı, insanda yaÅŸam evrelerinin nasıl deÄŸiÅŸim geçirdiÄŸi, buna baÄŸlı olarak yaÅŸlılığın nasıl ve ne zaman ortaya çıktığı sorusuna eÄŸilen görüş ve çalışmaları literatür verileri ışığında deÄŸerlendirmektir. Bazı araÅŸtırıcılar insanda ömür uzunluÄŸunun artışını (ve dolayısıyla yaÅŸlılığın ortaya çıkışını) beyin büyümesiyle açıklamaktadırlar. Onlara göre artan beyin hacmi sayesinde insanlar bir yandan besin kaynaklarını çeÅŸitlendirip avlanma stratejilerini geliÅŸtirmiÅŸ, diÄŸer yandan da çevreden gelen tehlikeleri azaltmada daha baÅŸarılı olmuÅŸlardır. Tüm bu geliÅŸmeler insanın daha uzun yaÅŸamasına giden yolu hazırlamıştır. DiÄŸer bir grup araÅŸtırıcı ise insanda yaÅŸam süresinin artışını “büyükanne hipotezi” adı verilen görüş çerçevesinde açıklamaya çalışmaktadırlar. Buna göre, kendi üreme dönemi sona ermesine raÄŸmen kızlarına ve torunlarına yardım eden büyükanneler evrimsel açıdan baÅŸarı kazanarak daha uzun yaÅŸamaya baÅŸlamışlardır. Her iki görüş de ömürdeki uzamanın insanın (Homo genusu) ortaya çıkışıyla meydana geldiÄŸini savunmakla birlikte, elimizdeki fosil kanıtlar, insan ömründeki artışın görece geç bir dönemde (Ãœst PaleolitiÄŸin baÅŸlangıcında, yaklaşık 40 bin yıl önce) ortaya çıktığını göstermektedir. Keywords : Ä°nsan evrimi, YaÅŸlılık, Beyin büyüklüğü, Büyükanne hipotezi, Ä°nsanda yaÅŸam evreleri, Biyokültürel evrim